یکی از انواع اسپیسرهای ساختمانی است که در صنعت بتن کاربرد گستردهای دارد. واژه "اسپیسر" به معنای فاصلهگذار است و وظیفه اصلی آن تأمین فاصله میان میلگردها و قالب بتن میباشد.
استفاده از اسپیسرها برای ایجاد پوشش مناسب بتنی بر روی میلگردها امری ضروری است. یکی از مشکلات رایج در سازههای بتن مسلح، تأثیر عوامل محیطی نظیر اکسیژن و رطوبت است که میتواند به خوردگی میلگردها منجر شود. این عوامل با نفوذ به داخل بتن، به تدریج میلگردها را دچار آسیب میکنند و عمر مفید سازه را کاهش میدهند.
پوشش بتنی مناسب بر روی میلگردها به عنوان یک عامل کلیدی در جلوگیری از خوردگی میلگردها عمل میکند. بهعنوان مثال، هر دو میلیمتر کاهش در ضخامت بتن میتواند به کاهش پنج ساله عمر سازه منجر شود.
استفاده ازاسپیسر بتنی موجب تأمین پوشش الزامی بتن بر روی میلگردها میشود. این محصول از نگهدارندههای بادوام و مواد غیرخورنده ساخته شده است که تولید آنها نیز ساده است.
اسپیسرهای بتنی، پس از نمونههای پلاستیکی، از متداولترین انواع هستند. مزایای استفاده از این نوع اسپیسرها شامل مقاومت بسیار بالا و کاهش احتمال تماس میلگردها با مواد فرساینده است. همچنین، به دلیل همجنس بودن با بتن، این اسپیسرها سازگاری بالایی با میلگردها دارند و تغییر شکل آنها در اثر تغییرات دمایی ناچیز است.
در گذشته، برای تأمین فاصله بین میلگردها از تکههای سنگ، کاشی و موزاییک استفاده میشد که این روشها نه تنها دقت کار را کاهش میداد، بلکه زمان و منابع انسانی را نیز هدر میداد. بهکارگیری اسپیسرهای بتنی این مشکلات را برطرف کرده و به افزایش عمر و دوام سازههای بتنی کمک میکند.
مزایا:
معایب:
با سطح تخت به منظور ایجاد فاصله مناسب در ساختارهای عمودی و افقی به کار میروند. این نوع اسپیسرها به ویژه در سازههای کف مانند فونداسیونهای نواری و شبکههای میلگردی پرتراکم و سنگین، با سایزهای مختلف برای ایجاد پوشش بتنی مناسب هستند. به طور معمول، در فونداسیونهای رادیه، استفاده از ۴ عدد اسپیسر در هر متر مربع و در فونداسیونهای نواری، ۱ عدد در هر ۵۰ سانتیمتر توصیه میشود. این اسپیسرها برای انواع میلگردها طراحی شدهاند و به حفظ فاصله بین آنها کمک میکنند.
مزایای اسپیسر بتن تخت
این اسپیسرها به تثبیت فواصل و ایجاد پوشش بتنی مطابق با اندازههای مورد نظر یا نقشههای مشاور کمک میکنند.
اسپیسر گیرهدار
این نوع اسپیسرها در حین بتنریزی ثابت باقی میمانند و چرخش نمیکنند. نصب آنها آسان است و در مواقعی که نیاز به پایداری و ثابت بودن اسپیسر وجود دارد، استفاده میشوند. وجود گیره بر روی این اسپیسرها باعث محدود شدن حرکت میلگردها در محدوده مشخص میشود.
اسپیسر بدون گیره
این اسپیسرها هیچ محدودیتی برای سایز میلگرد ایجاد نمیکنند، اما ممکن است در حین نصب دچار چرخش و جابهجایی شوند. برای جلوگیری از این مشکل، میتوان از قلاب سیمی استفاده کرد.
اسپیسر ترکیبی
این نوع اسپیسرها با ترکیب دو یا چند مدل مختلف طراحی شدهاند تا از مزایای آنها به طور همزمان بهرهبرداری شود و در زمان نصب و هزینه صرفهجویی گردد. به عنوان مثال، اسپیسر دوبل ۳۰-۱۰۰ برای ایجاد پوشش بتنی در ارتفاعهای مختلف طراحی شده است.
اسپیسر کف
این اسپیسرها به ویژه برای استفاده در فونداسیونها و کفهای سنگین طراحی شدهاند. شکل هندسی آنها به گونهای است که میتوانند بار نقطهای تا ۳۰ کیلوگرم را تحمل کنند و برای میلگردهای با سایز ۸ تا ۳۲ میلیمتر مناسب هستند. این اسپیسرها در سایزهای مختلفی از جمله ۲.۵، ۳، ۴، ۵، ۶، ۷.۵ و ۱۰ میلیمتر تولید میشوند.
فاصلهنگهدارها باید از استحکام و دوام کافی برخوردار باشند تا از خوردگی و آسیب به پوشش بتنی جلوگیری کنند. این فاصلهنگهدارها نباید در حین بتنریزی و تحت بارهای وارده دچار تغییر شکل شوند. انتخاب صحیح فاصلهنگهدارها به حفظ پیوستگی بتن کمک میکند و باید به گونهای طراحی شوند که میلگردها به طور کامل در موقعیت خود تثبیت شوند و بتنریزی باعث حرکت آنها نشود.
فاصله نگهدارهایی که در محل کارگاه ساخته میشوند، باید از سیمان و سنگدانههای مناسب تهیه شوند و بدون تخلخل باشند. مقاومت این فاصلهنگهدارها باید مشابه با مقاومت بتن احاطهکننده باشد و پس از ساخت، طبق ضوابط آیین نامه عملآوری شوند. نسبت آب به سیمان در مخلوط مورد استفاده برای ساخت این فاصلهنگهدارها نباید بیشتر از نسبت آب به سیمان در مخلوط بتن باشد. همچنین، میزان جذب آب این فاصلهنگهدارها باید پس از ۳۰ دقیقه کمتر از ۳.۵ درصد وزنی آنها باشد.
در هنگام ساخت فاصلهنگهدارها، حداکثر اندازه سنگدانهها باید به مراتب کوچکتر از ضخامت پوشش روی میلگردها باشد و توصیه میشود که به یکسوم ضخامت پوشش محدود گردد. برای دستیابی به نسبت آب به سیمان مناسب در بتن اصلی، ممکن است نیاز به افزایش میزان سیمان و آب برای تأمین روانی مناسب باشد. استفاده از روانکنندهها در ساخت این بتن یا ملات به منظور جلوگیری از افزایش آب و سیمان توصیه میشود.
در برخی موارد، برای بستن لقمه به میلگرد از سیم آرماتوربندی استفاده میشود. باید توجه داشت که فاصله سر سیم در لقمه تا سطح قالب (بتن) نباید از حداکثر پوشش مجاز تجاوز کند. فاصلهنگهدارهای پلاستیکی یا ساخته شده از مواد دیگر باید به گونهای انتخاب شوند که مانع نفوذ مواد مضر به داخل بتن گردند.
در کارگاههای کوچک و برای پروژههای کماهمیت، گاهی به جای فاصلهنگهدارها از تکههای سنگ برشخورده استفاده میشود که این روش توصیه نمیشود، زیرا تفاوت خواص و بافت این سنگها با سنگدانههای بتن میتواند منجر به نفوذ آب و مواد مضر از این نقاط شود.
پاسخ ها