تحلیلی از بازار خودرو در نیمه دوم سال ۱۴۰۴: سردرگمی یا کارایی؟

برای آن‌که بازار خودرو از گره کور کنونی خارج شود، نیاز است تا سرمایه‌گذاری بزرگی در بخش تولید داخلی انجام شود.

بازار خودرو ایران از مدتی پیش، وارد حالت گره کور شده است. مصرف‌کنندگان با کمبود عرضه خودرو مواجه هستند و حتی در یافتن اتومبیل مدنظر خود بین تعداد محدودی مدل، با مشکل روبه‌رو هستند. سیاست‌های مختلف مدیریت عرضه و تقاضا خودرو که طی سالیان اخیر اجرا شد نیز باعث بدبینی مشتریان شده است. به‌عنوان مثال بسیاری از خریداران خودروهای داخلی سایپا یا خودروهای وارداتی شرکت‌های مختلف، مدت‌هاست در صف تحویل خودرو هستند. عوامل مختلفی همچون وضعیت نامساعد اقتصادی، کاهش قدرت خرید مردم و اتفاقات سیاسی، خرید خودرو را به یک چالش بزرگ تبدیل کرده‌اند.

وعده‌های واردات و واقعیت‌های بازار

واردات خودرو از سال ۱۴۰۱ به‌صورت آرام، آغاز شد. هدف از این تصمیم، شکستن انحصار بازار و ایجاد رقابت بین خودروهای داخلی و وارداتی بود. بااین‌حال در سال ۱۴۰۴، پروسه واردات خودرو با موانع متعددی روبه‌رو شده است. دولت، مجلس و نهادهای قانونی همچون دیوان عدالت اداری از ابتدای امسال در حوزه تعرفه واردات خودرو با یکدیگر در بحث هستند.

تأخیرهای طولانی در ثبت‌سفارش، روند پیچیده واردات خودرو و مشکلات تخصیص ارز، باعث بی‌ثباتی قیمت در بازار خودرو وارداتی و همچنین ایجاد ابهام برای آینده شده‌اند. بازار خودروهای وارداتی همچنان نیاز به خودروهای بیشتری دارد تا به نقطه سکون و آرامش برسد. ایجاد آرامش در بازار خودروهای وارداتی، تأثیر مستقیم بر بازار خودروهای مونتاژی و داخلی خواهد گذاشت.

تغییر شرایط عرضه خودروهای مونتاژی

وضعیت عرضه خودروهای مونتاژی نیز طی ماه‌های اخیر نیز بهتر از خودروهای وارداتی نبوده است. این خودروها که زمانی با اقساط طولانی‌مدت و تحویل فوری در اختیار مشتریان قرار می‌گرفتند، اکنون با پیش‌فروش‌های چندماهه و با قیمت غیرقطعی عرضه می‌شوند. افزایش قیمت این خودروها و همچنین طولانی شدن تحویل خودروهای مونتاژی، باعث ایجاد حباب قیمتی در بازار شده‌ است. این چرخه باعث شده است تا عده‌ای با هدف سوداگری وارد این بازار شوند.

حضور دولت در بازار خودرو

با وجود آن‌که بسیاری از خودروسازان و واردکنندگان به‌عنوان شرکت‌های خصوصی شناخته می‌شوند، دولت همچنان کنترل بازار خودرو را در اختیار دارد. قیمت‌گذاری با نرخ دولتی، تغییر تعرفه واردات و تخصیص ارز، اهرم‌های دولت برای کنترل بازار هستند.

به بیان برخی تولیدکنندگان، این اهرم‌ها باعث شده‌اند تا بخش رقابتی بازار تضعیف شود. تولیدکنندگان خودرو در داخل کشور همواره از سیاست‌های دولت انتقاد می‌کنند و آن‌ها را دلیلی برای زیان‌دهی خود و کاهش عرضه خودرو در بازار می‌دانند.

سناریوهای آینده بازار خودرو

فشارهای خارجی بر صنایع خودروسازی و واردکنندگان خودرو، باعث می‌شود تا هزینه ورود خودروهای خارجی یا ساخت خودرو جدید برای شرکت‌های داخلی افزایش یابد.

برای آن‌که بازار خودرو از این گره کور خارج شود، نیاز است تا سرمایه‌گذاری بزرگی در بخش تولید داخلی انجام شود و از سوی دیگر تعرفه‌های واردات خودرو نیز اصلاح شوند. در این صورت بازار خودرو ایران به مرحله ثبات و آرامش خواهد رسید و البته سود اصلی فعالیت در این بازار نصیب واردکنندگان یا تولیدکنندگان خودرو می‌شود.