قراره چی بدونیم:
ناهنجاریهای مغزی مادرزادی (Congenital brain abnormalities) به گروهی از اختلالات گفته میشه که مغز نوزاد از زمان جنینی یا بهمحض تولد دچار این بیماریها است. این ناهنجاریها ممکنه از یک مشکل خفیف تا یک اختلال جدی و تهدیدکننده زندگی متغیر باشن. این اختلالات گاهی در هفتههای اول بارداری شکل میگیرن، زمانی که مغز جنین در حال رشد اولیه است. در این مقاله قراره کامل درباره ناهنجاریهای مغزی مادرزادی صحبت کنیم.
وقتی ساختار یا عملکرد مغز نوزاد از همان ابتدا یعنی از زمان تولد طبیعی نباشه، بهش میگیم ناهنجاری مادرزادی مغزی. بعضی از این اختلالات ممکنه بهسادگی با اسکن مغز شناسایی بشن، ولی بعضی از موارد هم تا زمانی که کودک بزرگتر نشه، علائم خاصی نشون نمیدن. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC)، ناهنجاریهای مادرزادی سیستم عصبی مرکزی از شایعترین اختلالات زمان تولد به شمار میان. حدود ۳ در هر ۱۰۰۰ نوزاد با نوعی از این اختلالات به دنیا میان. مهمه که بدونیم خیلی از این موارد میتونن با تشخیص زودهنگام و مداخلههای مناسب، بهتر کنترل بشن.
عوامل مختلفی وجود دارن که باعث میشن مغز جنین بهطور طبیعی شکل نگیره که گروهی از این عوامل تحت کنترل ما هستن و گروه دیگر نیستن:
شناخت انواع ناهنجاریهای مغزی مادرزادی، قدم اول برای درمان یا پیشگیری هست. در ادامه، مهمترین انواع این ناهنجاریها رو با هم مرور میکنیم:
یکی از شدیدترین و غیرقابل درمانترین ناهنجاریهای مغزی مادرزادی محسوب میشه. در این حالت قسمتهایی از مغز، جمجمه و پوست سر نوزاد بهدرستی تشکیل نمیشن. متأسفانه نوزادانی که با این وضعیت به دنیا میان، اغلب مدت کوتاهی زنده میمونن یا حتی مرده به دنیا میان.
در این اختلال، مایع مغزی-نخاعی بهطور غیرطبیعی در بطنهای مغز جمع میشه و باعث بزرگ شدن سر نوزاد و فشار به بافت مغز میشه. ممکنه نوزاد دچار تشنج، تأخیر رشد یا مشکلات بینایی بشه. البته در موارد زیادی با جراحی و شانتگذاری قابل کنترل هست.
در این مورد، سر نوزاد نسبت به سن بارداری یا نوزادی، کوچکتر از حد طبیعی هست. این اختلال اغلب نشوندهنده رشد ناقص مغزه. یکی از علل مهم میکروسفالی در سالهای اخیر زیکا ویروس بوده. کودکانی که به میکروسفالی دچار هستن، ممکنه در یادگیری، حرکت و گفتار مشکل داشته باشن.
در این وضعیت، سطح مغز صاف و بدون چینخوردگی میشه. مغز بهصورت طبیعی باید شیارها و برآمدگیهایی داشته باشه، ولی در این اختلال، مغز صاف باقی میمونه. کودکان مبتلا ممکنه دچار تأخیر شدید رشدی، تشنجهای مکرر و ناتوانیهای ذهنی بشن.
در این ناهنجاری، مغز جنین در طول رشد نمیتونه به دو نیمکره چپ و راست تقسیم بشه. شدت بیماری متفاوته و میتونه با ناهنجاریهای صورت هم همراه باشه. در بعضی موارد نوزاد مدت کمی بعد از تولد زنده میمونه.
در این شرایط، بخش میانی که دو نیمکره مغز رو به هم متصل میکنه (جسم پینهای)، تشکیل نمیشه. شدت علائم متفاوت میتونه باشه؛ بعضی افراد بدون علامت خاصی زندگی عادی دارن، ولی گروهی هم با مشکلات شناختی و حرکتی مواجه میشن.
علائم میتونن از یک اختلال خفیف یادگیری تا نشانههای شدید عصبی متغیر باشن:
پیشرفتهای تصویربرداری پزشکی باعث شده تشخیص زودهنگام خیلی از ناهنجاریهای مغزی مادرزادی ممکن بشه:
درمان این ناهنجاریها بسته به نوع و شدت اختلال متفاوت میشه. گاهی نیاز به جراحی مغز و اعصاب هست، گاهی هم درمان شامل توانبخشی، کاردرمانی و گفتاردرمانی میشه. در مواردی هم فقط حمایتهای مراقبتی ارائه میشن.
ناهنجاریهای مغزی مادرزادی موضوعی پیچیده و چالشبرانگیز محسوب میشه. اما با آگاهی مادران، مراقبتهای دوران بارداری و تشخیص زودهنگام، میشه خیلی از این مشکلات رو شناسایی و تا حد ممکن کنترل کرد. اگر در دوران بارداری هستین یا برای بارداری برنامهریزی میکنین، مصرف اسید فولیک، غربالگریهای دقیق و معاینات منظم رو جدی بگیرین.
پاسخ ها