تفاوت لیکویید و کال مارجین چیست؟

بازارهای مالی دنیای هیجان‌ا نگیزی هستند که می‌توانند سودهای کلانی به ارمغان بیاورند. اما این هیجان همواره با ریسک همراه است، به خصوص زمانی که وارد دنیای معاملات 
اهرمی (Leverage Trading) می‌شویم. در این نوع معاملات، شما با سرمایه‌ ای کم‌ تر، وارد معاملاتی به ارزش بسیار بالاتر می‌شوید. این کار در صورت حرکت بازار به نفع شما، سودهای چشم‌گیری به همراه خواهد داشت. اما اگر بازار خلاف جهت پیش‌بینی شما حرکت کند، می‌تواند منجر به ضررهای سنگین و حتی لیکویید شدن (Liquidation) یا کال مارجین (Margin Call) شود.
در این مقاله قصد داریم به بررسی مفاهیم لیکویید و کال مارجین بپردازیم تا با درک آن‌ها، بتوانیم با مدیریت صحیح ریسک، از تجربه ‌ای ایمن و پرسود در بازارهای مالی بهره‌مند شویم.

معاملات اهرمی (Leverage Trading) چیست؟

فرض کنید می‌خواهید بیت‌ کوین بخرید، اما سرمایه کافی برای خرید یک بیت‌ کوین کامل را ندارید. در این‌ جا است که معاملات اهرمی به کمک شما می‌آیند. با استفاده از اهرم، شما می‌توانید با سرمایه ‌ای کم‌ تر، وارد معاملاتی به ارزش بیت کوین کامل شوید.
به‌عنوان مثال، صرافی به شما اهرم 5 برابری ارائه می‌دهد. یعنی شما با ۱۰۰ دلار می‌توانید معامله ای به ارزش ۵۰۰ دلار بیت کوین انجام دهید.
به نظر می‌رسد معاملات اهرمی فرصتی طلایی برای کسب سودهای کلان با سرمایه ی کم هستند. اما این موضوع، روی دیگر سکه را نیز دارد. همان‌طور که سودهای شما با استفاده از اهرم چند برابر می‌شوند، ضررهایتان نیز به همان نسبت افزایش می‌یابند.

کال مارجین (Margin Call) به چه معناست؟

هنگامی که در معاملات اهرمی دچار ضرر می‌شوید، ارزش دارایی‌های شما (که به‌عنوان وثیقه برای دریافت اهرم نزد صرافی گذاشته‌اید) کاهش می‌یابد. در این شرایط، صرافی برای حفظ نسبت ریسک به سرمایه (Capital Adequacy Ratio) که یک معیار مهم برای مدیریت نقدینگی است، ممکن است به شما کال مارجین بدهد.
کال مارجین، هشداری از طرف صرافی است که به شما اطلاع می‌دهد ارزش دارایی‌های شما برای حفظ اهرم دریافتی کافی نیست. صرافی از شما می‌خواهد که یا وجه نقد بیشتری به حساب خود اضافه کنید (مارجین اضافه) و یا بخشی از پوزیشن خود را بفروشید تا نسبت ریسک به سرمایه مجدداً برقرار شود.
بنابراین، کال مارجین فرصتی است برای جبران ضرر و جلوگیری از لیکویید شدن.

لیکویید شدن (Liquidation) در معاملات اهرمی

اگر به هشدار کال مارجین توجهی نکنید و نسبت ریسک به سرمایه از سطح تعیین‌ شده توسط صرافی پایین‌ تر بیاید، صرافی برای جبران ضرر خود، به صورت خودکار اقدام به لیکویید شدن پوزیشن شما می‌کند.
در فرآیند لیکویید شدن، صرافی دارایی‌های شما را (که به‌عنوان وثیقه گذاشته‌اید) به فروش می‌ رساند تا ضرر خود را جبران کند. این می‌تواند شامل کل دارایی‌ های شما و یا بخشی از آن باشد، بسته به میزان اهرم استفاده‌شده و میزان ضرر متحمل شده.
در نتیجه‌ ی لیکویید شدن، شما تمامی سرمایه‌ ی خود را از دست خواهید داد و حتی ممکن است بدهکار صرافی شوید، چرا که ممکن است ارزش دارایی‌های فروخته‌ شده برای جبران کل ضرر کافی نباشد

تفاوت کال مارجین و لیکویید شدن
کال مارجین، هشداری است که صرافی قبل از لیکویید شدن به شما می‌دهد. این فرصتی برای شماست تا با تزریق سرمایه یا کاهش پوزیشن، از لیکویید شدن جلوگیری کنید.
لیکویید شدن، مرحله‌ی نهایی است که در صورت عدم توجه به کال مارجین اتفاق می‌افتد. در این مرحله، صرافی برای جبران ضرر خود، دارایی‌های شما را به فروش می‌رساند و شما عملاً سرمایه‌ ی خود را از دست می‌دهید.

عوامل مؤثر بر لیکویید شدن
میزان اهرم استفاده‌شده: هر چه میزان اهرم استفاده ‌شده بیشتر باشد، احتمال لیکویید شدن نیز افزایش می ‌یابد.
میزان نوسانات بازار: نوسانات شدید بازار، می‌تواند ریسک لیکویید شدن را به طور قابل‌ توجهی افزایش دهد.
میزان ضرر متحمل شده: هر چه ضرر شما در معامله بیشتر باشد، احتمال لیکویید شدن نیز بیشتر خواهد بود.
نوع و حجم معامله: معاملات در بازارهای آتی و فیوچرز، ریسک لیکویید شدن بالاتری نسبت به معاملات اسپات دارند. همچنین، معاملات با حجم بالا، ریسک لیکویید شدن را افزایش می‌دهند.

راهکارهای جلوگیری از لیکویید شدن
استفاده از اهرم مناسب: از اهرم‌های بالا به طور محتاطانه استفاده کنید. به یاد داشته باشید که هر چه اهرم بیشتر، ریسک لیکویید شدن نیز بیشتر خواهد بود.
مدیریت ریسک: قبل از ورود به هر معامله، حد ضرر (Stop Loss) تعیین کنید تا در صورت ضرر، از ضررهای سنگین و لیکویید شدن جلوگیری شود.
تنوع‌ بخشی به سبد معاملاتی: معاملات خود را در چندین دارایی مختلف پخش کنید تا ریسک خود را کاهش دهید.
آموزش و دانش کافی: قبل از ورود به معاملات اهرمی، به طور کامل با نحوه‌ ی کار آن‌ها آشنا شوید و از ریسک‌های involved آگاه باشید.

مثالی از لیکویید شدن
فرض کنید شما با اهرم 10 برابری، 1000 دلار بیت‌کوین خریداری می‌کنید. در این حالت، شما فقط 100 دلار سرمایه خودتان را در این معامله به کار گرفته‌ اید و 900 دلار باقی‌مانده را از صرافی به صورت اهرم قرض گرفته‌ اید.
حال اگر قیمت بیت‌کوین 10% کاهش یابد، ارزش پوزیشن شما 100 دلار کاهش می‌یابد. در این شرایط، صرافی به شما کال مارجین می‌دهد و از شما می‌خواهد که 100 دلار به حسابتان اضافه کنید تا نسبت ریسک به سرمایه حفظ شود.
اگر شما به کال مارجین توجه نکنید و 100 دلار به حسابتان اضافه نکنید، صرافی برای جبران ضرر خود، پوزیشن شما را لیکویید می‌کند. در این حالت، صرافی 1000 دلار بیت‌کوین شما را می‌فروشد و 900 دلار آن را به شما بازمی‌گرداند. 100 دلار باقی‌ مانده نیز به عنوان ضرر شما به صرافی تعلق می‌گیرد.

مزایای لیکویید:
جلوگیری از ضررهای بیشتر: لیکویید شدن، به عنوان یک مکانیزم امنیتی عمل می‌کند و از ضررهای بیشتر معامله‌ گر در شرایطی که بازار خلاف جهت پیش‌بینی او حرکت می‌کند، جلوگیری می‌کند.
حفظ نقدینگی صرافی: لیکویید شدن، به صرافی کمک می‌کند تا نقدینگی خود را حفظ کند و از ورشکستگی خود جلوگیری کند.

معایب لیکویید:
از دست رفتن کل سرمایه: لیکویید شدن می‌تواند منجر به از دست رفتن کل سرمایه معامله‌گر شود، حتی اگر فقط بخشی از پوزیشن او ضررده باشد.
ایجاد استرس و اضطراب: لیکویید شدن می‌تواند برای معامله‌ گران، به خصوص معامله‌ گران تازه‌ کار، بسیار استرس ‌زا و اضطراب‌ آور باشد.

مزایای کال مارجین:
فرصتی برای جبران ضرر: کال مارجین، به معامله‌گر فرصتی برای جبران ضرر و جلوگیری از لیکویید شدن می‌دهد.
کاهش ریسک ورشکستگی صرافی: کال مارجین، به صرافی کمک می‌کند تا ریسک ورشکستگی خود را کاهش دهد.

معایب کال مارجین:
افزایش پیچیدگی معاملات: کال مارجین، می‌تواند معاملات را برای معامله‌گران تازه‌کار پیچیده‌تر کند.
فشار روانی بر معامله‌گر: کال مارجین، می‌تواند فشار روانی زیادی بر معامله‌گر برای جبران ضرر در زمان محدود ایجاد کند.
در نهایت، لیکویید و کال مارجین هر دو ابزارهایی هستند که می‌توانند در معاملات اهرمی مفید باشند. اما هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. معامله‌ گران باید قبل از استفاده از این ابزارها، به طور کامل با نحوه‌ ی کار آن‌ها آشنا شده و از ریسک‌ های involved آگاه باشند.
سخن اخر
معاملات اهرمی ابزاری قدرتمند برای کسب سودهای کلان هستند، اما در عین حال، ریسک‌های زیادی را نیز به همراه دارند. لیکویید شدن، یکی از بزرگ‌  ترین ریسک‌های معاملات اهرمی است که می‌تواند منجر به از دست رفتن کل سرمایه شما شود.
با درک صحیح مفاهیم لیکویید و کال مارجین، و استفاده از راهکارهای مناسب، می‌توانید ریسک لیکویید شدن را به طور قابل‌ توجهی کاهش دهید و از تجربه ای ایمن و پرسود در بازارهای مالی بهره‌مند شوید.
به خاطر داشته باشید که معامله در بازارهای مالی همیشه با ریسک همراه است. همیشه با احتیاط و مسئولیت‌ پذیری معامله کنید.