یکی از بزرگ‌ترین ترس‌های ما با افزایش سن، از دست دادن توانایی‌های ذهنی است؛ کند شدن حافظه، کاهش تمرکز و این باور عمومی که مغز، مانند هر بخش دیگری از بدن، در مسیر یک‌طرفه‌ای به سمت زوال حرکت می‌کند. اما اگر به شما بگوییم بخش بزرگی از این باور، اشتباه است، چه؟ اگر بگوییم علم جدید نشان می‌دهد که مغز ما ظرفیت شگفت‌انگیزی برای بازسازی و حتی قوی‌تر شدن در طول عمر دارد؟ این خبر بسیار خوبی برای همه کسانی است که به دنبال زندگی بهتر و موفق هستند.
یک باور عمومی وجود دارد که مغز با افزایش سن، به طور پیوسته تحلیل می‌رود. اما یک تحقیق جدید این باور را به چالش می‌کشد. دانشمندان دریافته‌اند که برخی بخش‌های مغز ما نه تنها با افزایش سن ضعیف نمی‌شوند، بلکه در واقع ضخیم‌تر و قوی‌تر هم می‌شوند.
این کشف هیجان‌انگیز نشان می‌دهد که توانایی مغز برای انطباق و تغییر، که به آن انعطاف‌پذیری عصبی (Neuroplasticity) می‌گویند، حتی در سنین بالا نیز ادامه دارد.
چپ مغزی و راست مغزی؛ یک واقعیت علمی یا دروغ بزرگ؟ + ویدئو
این تحقیق بر ناحیه‌ای به نام قشر حسی-پیکری (somatosensory cortex) تمرکز دارد. این همان بخشی از مغز است که اطلاعات حسی را از بدن پردازش می‌کند و به شما اجازه می‌دهد نرمی یک پتو، گرمای یک فنجان چای یا بافت میوه‌ها را حس کنید.
محققان در این پژوهش که نتایج آن در مجله معتبر Nature Neuroscience منتشر شده، دریافتند که ساختار این ناحیه شبیه به چند لایه کرپ روی هم است و این لایه‌ها با افزایش سن، به شکل متفاوتی تغییر می‌کنند. در حالی که برخی لایه‌ها طبق انتظار نازک‌تر می‌شدند، لایه‌های میانی و بالایی که مسئول پردازش محرک‌های لمسی هستند، در افراد مسن ضخیم‌تر از افراد جوان بودند.
برای درک اهمیت این کشف، باید با مفهوم انعطاف‌پذیری عصبی آشنا شویم. مغز ما مانند یک شهر بزرگ با میلیون‌ها جاده (اتصالات عصبی) است. انعطاف‌پذیری عصبی یعنی توانایی این شهر برای ساختن جاده‌های جدید یا تغییر مسیر جاده‌های قدیمی بر اساس نیاز و تجربیات جدید.
تا پیش از این تصور می‌شد که این «ساخت و ساز» در جوانی به اوج خود می‌رسد و در پیری متوقف می‌شود. اما تحقیق جدید نشان می‌دهد که مغز ما حتی در سنین بالا نیز یک شهر پویا و در حال تغییر است.
اما چرا برخی لایه‌ها ضخیم‌تر و برخی دیگر نازک‌تر می‌شوند؟ تیم تحقیق معتقد است پاسخ در همان اصل معروف «استفاده کن یا از دست بده» (Use it or lose it) نهفته است.
لایه‌های میانی و بالایی قشر حسی-پیکری به دلیل تماس دائمی ما با محیط اطراف (لمس کردن اشیاء، گرفتن دست دیگران و کارهایی از این قبیل) به طور مداوم فعال و در حال استفاده هستند. این استفاده مداوم، مانند ورزش دادن یک عضله، باعث تقویت و حفظ آن‌ها می‌شود.
جالب‌تر اینکه محققان دریافتند حتی لایه‌هایی که نازک‌تر می‌شوند نیز در حال تلاش برای جبران هستند. در این لایه‌ها، ضخامت میلین (Myelin) افزایش یافته بود. میلین یک لایه چربی است که مانند روکش عایق، رشته‌های عصبی را می‌پوشاند. هرچه این لایه ضخیم‌تر باشد، پیام‌های عصبی سریع‌تر و بهتر منتقل می‌شوند. افزایش میلین در سنین بالا، نشانه دیگری از تلاش مغز برای حفظ کارایی و سازگاری با شرایط جدید است.
حالا که می‌دانیم مغز ما ظرفیت بازسازی خود را دارد، سوال اصلی این است: چگونه می‌توانیم این فرآیند را تقویت کنیم؟ جوان نگه داشتن ذهن یک فرآیند فعال است که بر چند ستون کلیدی استوار است:
مغز برای قوی ماندن، به چالش‌کشیده‌شدن نیاز دارد. انجام کارهای تکراری، مغز را تنبل می‌کند. برای جوان نگه داشتن ذهن، باید به طور مداوم آن را با اطلاعات و مهارت‌های جدید تغذیه کنید.
معرفی ۸ بازی فکری برای تقویت حافظه بزرگسالان
جدیدترین تحقیقات علمی به طور قطعی نشان داده‌اند که سلامت مغز از سلامت بدن جدا نیست. ورزش کردن، به خصوص ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی سریع، دویدن و شنا، تأثیرات شگفت‌انگیزی بر مغز دارد:
مغز شما حدود ۲۰ درصد از کل انرژی بدن را مصرف می‌کند. بنابراین، چیزی که می‌خورید تأثیر مستقیمی بر عملکرد آن دارد.
چرا و چطور حذف قند از رژیم غذایی را شروع کنیم؟ + برنامه رژیم بدون قند ۷ روزه
انسان موجودی اجتماعی است و انزوای اجتماعی یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌فاکتورها برای زوال عقل است. گفتگوهای عمیق و معنادار با دیگران، یک ورزش پیچیده برای مغز محسوب می‌شود. این فعالیت‌ها بخش‌های مربوط به زبان، حافظه، همدلی و حل مسئله را به طور همزمان فعال می‌کنند. برای جوان نگه داشتن ذهن، روابط اجتماعی خود را پرورش دهید. برای تقویت روابط اجتماعی بعد از ۵۰ سالگی، چندین راهکار اثربخش وجود دارد.
در نهایت، بزرگ‌ترین پیام یافته‌های علمی جدید این است که مغز ما یک مجسمه سنگی نیست که به مرور زمان فرسوده شود، بلکه مانند یک باغ است که نیاز به مراقبت و باغبانی مداوم دارد. فرآیند پیری مغز یک خیابان یک‌طرفه به سمت زوال نیست. شما امروز با انتخاب‌های خود، در حال کاشتن بذرهای سلامت مغز فردای خود هستید.
شاید بهترین قدم بعدی، انتخاب یکی از راهکارهای بالا و شروع باغبانی مغزتان از همین امروز باشد.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها