آجر چیست و انواع و کاربرد آنها

آجر چیست و انواع و کاربرد آنها

در این مقاله از ، با آجر، انواع و کاربرد آن آشنا می شوید. آجر بدون شک بادوام ترین مصالح ساختمانی است. اگر به خوبی نگهداری شود، دیوارهای آجری، پایه ها، ستون ها و پاسیوها می توانند چندین دهه و حتی قرن ها دوام بیاورند. در حالی که آجرهای قرمز کلاسیک در بسیاری از خانه ها و ساختمان ها یافت می شوند، آجرها انواع متنوع و متعددی دارند.

آجر یکی از قدیمی ترین مصالح ساختمانی است که از زمان های بسیار دور در ساخت و سازهای مختلف از جمله دیوارها، بناهای مذهبی، ساختمان های عمومی، و حتی هنرهای تزئینی استفاده شده است. این مقاله به بررسی کامل آجر، انواع مختلف آن و کاربردهای مختلف آن می پردازد.

آجر چیست؟

آجر یک قطعه کوچک مستطیلی شکل از مواد طبیعی است که معمولاً از خاک رس، سیلیس، آهک و مواد افزودنی دیگر ساخته می شود. این قطعات در دماهای بالا در کوره پخته می شوند تا سختی و مقاومت لازم را به دست آورند. آجرها به دلیل ویژگی های فنی و زیبایی شناختی، از جمله دوام بالا و عایق بندی مناسب، در انواع مختلف ساختمان ها به کار می روند.

تاریخچه آجر

آجر برای نخستین بار در تمدن های باستانی مانند سومریان، مصریان و بین النهرین استفاده شد. در این دوران، آجر به عنوان ماده ای مقاوم در برابر رطوبت و حرارت شناخته می شد. در طول قرون وسطی، استفاده از آجر در اروپا و ایران توسعه یافت و امروزه به یکی از اساسی ترین مصالح در ساخت و ساز تبدیل شده است.

آشنایی با آجر و کاربردهای آن

انواع آجر

آجرها به طور کلی به چند دسته اصلی تقسیم می شوند. این تقسیم بندی براساس مواد اولیه، روش تولید و ویژگی های فنی مختلف صورت می گیرد.

آجر نما

آجر نما که برای طراحی و ساخت نمای بیرونی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد، با استفاده از خاک رس، مواد معدنی، مواد نسوز و شیل تولید می‌شود. این آجرها مقاومت بالایی در برابر شرایط آب و هوایی دارند. روش تولید آجر نما روش پخت است و دارای ابعاد گوناگونی هستند.

آجرهای نسوز

آجرهای نسوز که به آجرهای کوره ای نیز معروفند، در دماهای بسیار بالا استفاده می شوند و برای ساخت کوره ها، شومینه ها، دیگ های بخار و دیگر سازه هایی که در معرض حرارت زیاد قرار دارند، مناسب هستند. آجرهای نسوز که با استفاده از مواد معدنی مانند دی اکسید منیزیم، دی اکسید سیلیس و اکسید آلومینیوم ساخته می‌شوند، حاوی خاک نسوز هستند.

وجود مقدار کمی تیتانیوم در خاک نسوز و نحوه پخت این نوع از آجرها در دمای بسیار بالا، باعث مقاومت زیاد آن ها می‌شود. آجرهای نسوز دارای روکش‌های لعابی هستند و همین باعث می‌شود تا مقاومت بسیار بالایی در برابر نفوذ آب و دمای بالا داشته باشند. از این آجرها برای ساخت شومینه، عایق کردن کوره، باربکیو آجری و ... استفاده می‌شود. قیمت آجر نسوز دیوار ممکن است با توجه به ابعاد آن با آجرهای نسوز مورد استفاده برای ساخت کوره تفاوت داشته باشد. آجرهای نسوز در رنگ‌های کرم، مشکی، قهوه‌ای، پرتقالی، زرد، قرمز، سفید و ... با طرح‌ها و ابعاد گوناگونی ساخته می‌شوند.

آجر قزاقی

آجر قزاقی نیز یکی از آجرهای سنتی است که در کشور ایران از خاک رس تولید می‌شود. کاربرد آجرهای قزاقی نیز برای ساخت نمای ساختمان‌های قدیمی و کلاسیک است. البته در حال حاضر امکان ترکیب آجرهای سنتی قزاقی با آجرهای جدید هم وجود دارد. این آجرها که تنوع رنگی بالایی دارند و به رنگ‌های نخودی، گلبهی، زرد، پوست پیازی، قرمز یا اخرایی و ... تولید می‌شوند، ابعاد متنوعی دارند. قیمت آجر قزاقی سنتی نیز با توجه به ابعاد و کارخانه تولید کننده آن، متفاوت است.

آجر دکوراتیو

آجرهای هلندی و آنتیک که جزو معروف‌ترین آجرهای دکوراتیو نما هستند، دارای مواد نانو و مواد پلیمری می‌باشند. این آجرها مقاومت خوبی در برابر حرارت و نفوذ قارچ‌ها و باکتری‌ها دارند. همچنین ظاهر جذاب و رنگ‌های متنوع آن ها در کنار طول عمر بالا و مقاومت فیزیکی، باعث شده تا در نمای خارجی از این نمونه آجر استفاده شود.

آجر مهندسی

آجرهای مهندسی دارای نام‌های مختلفی هستند. اغلب ما این آجرها را با نام آجر بهمنی یا آجرهای ماشینی می‌شناسیم. البته آجر لفتون نیز نام دیگر آجرهای مهندسی است که دارای سوراخ‌هایی در سطح خود هستند. این آجرها که تنوع رنگ و ابعاد کمی دارند، به دو دسته کلی چهار طرف نما و سه طرف نماد تقسیم می‌شوند. کاربرد این آجرها برای دیوارچینی است.

آجر سفال

نام دیگر آجرهای سفالی ، آجر تیغه‌ای است که بیشترین کاربرد را برای ساخت نمای داخلی و سقف بنا دارد. این نوع از آجرها، ابعاد گوناگونی دارند و در دو رنگ زرد و قرمز تولید می‌شوند. آجرهای سفالی که دارای نمونه‌های فوم دار، بلوکی، سقفی و دیواری هستند، دارای درجه‌های کیفی گوناگونی می‌باشند.

آجر فشاری

یکی از انواع قدیمی آجر که برای ساخت پی بنا از آن استفاده می‌شود، آجر فشاری است. نام دیگر آجرهای فشاری، آجر جوشی یا آجر گری است. این آجرها که کاربردهای متنوعی دارند، برای دیوار چینی ساخت طاق ضربی، دیوارهای باربر، ساخت دور چاه و تیغه‌های آجری استفاده می‌شوند. آجرهای فشاری که معمولاً در دو رنگ نخودی و زرد هستند به صورت برش خورده در بازار موجود می‌باشند. یکی از اصلی‌ترین آجرها برای ساخت نمای ساختمان محسوب می‌گردند.

آجر رسی

شاید تاکنون نام آجر مسجدی یا آجر مدرسه‌ای را شنیده باشید. این آجرها که همان آجرهای رسی هستند با استفاده از خاک رس تولید می‌شوند. کاربردهای متعدد این آجرها در بخش‌های مختلف ساختمان باعث شده تا علاوه بر نمای ساختمان در بخش‌های داخلی هم مورد استفاده قرار بگیرند. رنگ آجرهای رسی زرد و قرمز است و دارای طرح های حصیری، کرکره ای و پلاک هستند. نکته جالبی که درباره آجرهای رسی وجود دارد، این است که رنگ بخش بیرونی آجر با درون آن کاملاً یکسان است. همچنین این آجرها در برابر حرارت، عایق‌های خوبی هستند و قیمت مناسبی هم دارند.

انواع آجر

معرفی انواع آجر بر اساس روش تولید

در بخش پیش درباره انواع آجرها و کاربردهای هر یک به صورت جداگانه صحبت کردیم. اما تقسیم بندی آجرها به دو صورت انجام می‌شود.

• بر اساس کاربرد آجر

• بر اساس روش تولید

بر اساس روش تولید، آجرها دارای دسته‌بندی‌های گوناگونی چون آجر رسی، آجر سوراخ‌دار، آجر نسوز، آجر قزاقی، آجر سفالی، آجر جوش و ... هستند که در بخش پیش به همه آن ها پرداخته شد.

کاربردهای آجر

آجرها به دلیل ویژگی های منحصر به فرد خود، در بسیاری از زمینه ها و انواع ساخت و سازها استفاده می شوند.

ساخت دیوارها

آجر یکی از اصلی ترین مصالح در ساخت دیوارها است. از آنجا که آجر مقاومت بالایی در برابر فشار، رطوبت و حرارت دارد، برای دیوارچینی های خارجی و داخلی ساختمان ها بسیار مناسب است.

نماکاری ساختمان ها

آجرهای نما معمولاً در رنگ ها و طرح های مختلف تولید می شوند و در نمای خارجی ساختمان ها استفاده می شوند. این نوع آجرها علاوه بر ظاهر زیبای خود، دوام بالایی دارند و در برابر شرایط جوی مختلف مقاومت می کنند.

ساخت پیاده روها و کف پوش ها

آجر به عنوان کف پوش در پیاده روها، حیاط ها و فضاهای باز استفاده می شود. این آجرها معمولاً از جنس آجرهای مقاوم در برابر سایش و فرسایش ساخته می شوند و به راحتی با هم چفت می شوند.

ساخت شومینه ها و کوره ها

آجرهای نسوز به دلیل مقاومت بالای خود در برابر حرارت، در ساخت شومینه ها، کوره ها و دیگر سازه هایی که با حرارت در ارتباط هستند، به کار می روند.

ساخت دیوارهای باربر

آجر به دلیل مقاومت فشاری بالای خود، در ساخت دیوارهای باربر که وزن ساختمان را تحمل می کنند، استفاده می شود. این دیوارها معمولاً در طبقات پایین ساختمان ها قرار دارند.

ساخت بناهای تاریخی و معماری سنتی

در بسیاری از بناهای تاریخی، آجر به عنوان مصالح اصلی به کار رفته است. از جمله این بناها می توان به مساجد، کاروانسراها و حمام های تاریخی اشاره کرد. آجر به دلیل شکل پذیری خوب، امکان طراحی های پیچیده و زیبای معماری را فراهم می آورد.

عایق کاری حرارتی و صوتی

آجرهای سبک و عایق دار به خوبی می توانند از انتقال حرارت و صدا جلوگیری کنند. این ویژگی باعث می شود که آجر در ساخت دیوارهای عایق، سقف ها و کف پوش ها کاربرد داشته باشد.

کاربرد انواع آجر

مزایای استفاده از آجر

• دوام بالا: آجر در برابر شرایط جوی مختلف، رطوبت، حرارت و آتش مقاومت بالایی دارد.

• مقاومت در برابر فشار: آجر مقاومت فشاری بالایی دارد و می تواند بارهای سنگین را تحمل کند.

• عایق صوتی و حرارتی: آجر می تواند به عنوان عایق حرارتی و صوتی عمل کند و محیط داخلی را از تغییرات دما و سر و صدا محافظت کند.

• زیبایی و طراحی: آجر می تواند در انواع مختلف و رنگ های گوناگون تولید شود و در نمای ساختمان ها طراحی های زیبا و متنوعی را فراهم کند.

• مقرون به صرفه بودن: نسبت به سایر مصالح، آجر در دسترس و نسبتاً ارزان قیمت است.

معایب استفاده از آجر

• وزن زیاد: آجر به دلیل وزن زیاد ممکن است در برخی از سازه ها مشکل ایجاد کند.

• شکستن در اثر ضربه: آجر ممکن است در اثر ضربه های شدید شکسته یا ترک بخورد.

• مقاومت کمتر در برابر لرزش ها: آجر نسبت به برخی مصالح دیگر مانند فولاد، در برابر لرزش ها و زمین لرزه ها مقاومت کمتری دارد.

سخن پایانی :

آجر یکی از مصالح ساختمانی پرکاربرد است که با توجه به ویژگی های فنی، زیبایی و تنوع آن، در ساخت و سازهای مختلف اعم از مسکونی، تجاری، صنعتی و تاریخی به کار می رود. انواع مختلف آجر با توجه به کاربردهای خاص خود در طراحی و ساخت بناهای مختلف استفاده می شوند و نقش مهمی در توسعه معماری و ساخت و ساز ایفا می کنند.

گردآوری: بخش مد